www, org, net, com Tarih Oluyor

[selll90]

www, org, net, com Tarih Oluyor


Türkiye'de internet kullaniminda "www" ve "com.org.net" gibi ekleri kaldiracak yeni sistem devreye sokuluyor. Sistemin ayrintilarini Netpia Genel Müdürü anlatti.

Nasil oldugunu Netpia Genel Müdürü Koray Kocagöncü İnternethaber'e anlatti.. Biz Kocagöncü'yü dinledikten sonra ücretsiz bir programi bilgisayarimiza yükledik ve "Ana dilde İnternet" sürecine girdik..

Siz nasil yapacaksiniz?

http://www.netpia.com.tr/icerik/41 adresine girip bu programi yükleyeceksiniz. Ondan sonra her sey Türkce..

Bu aciklamayi yaptiktan sonra simdi Netpia Genel Müdürü Koray Kocagöncü ile sohbetimize baslayabiliriz:

Siz ne hizmeti veriyorsunuz, Türkce net pia ne demek?

</B>Netpia internetin net'i ve piar'in pia'si. Buradaki amacimiz internette ulasilmaz gibi görünen bir seyi gerceklestirmek... Bu sirket önce Kore'de kuruldu. Onuncu senesini kutladik gecen sene icinde. Kore'de ilkokullara internet götürmek projesinin icinden böyle bir fikir cikti. 'Biz bu cocuklara internet götürebiliyoruz ama bu cocuklar bu interneti kolay kullanabiliyor mu?' sorusundan anadilde internet fikri ortaya cikti. Birkac sene icinde proje gelisiyor derken 96-97 senesinde bayagi ortaya cikiyor. O gün bugündür Kore'de bayagi yayginlasmis olarak kullanilan bir sistem bu. İnternet erisimini kolay hale getirdiginiz icin, herkese anadilde erisim sagladiginiz icin sirketleri, kamuyu ve bunun yani sira bütün internet kullanmayan nüfusu da hizmetlerine cekmeye basardilar. Dolayisiyla ciddi bir toplumsal ve sosyal faydadan bahsetmeye basliyoruz. İnternetin yayginlasmasi icin yerellesmesi gerekiyor.

İNGİLİZCENİN HüKüMRANLIĞINA SON

Peki nasil olacak bu? Dünyada internetin dili ingilizce...

Evet ve dünyaya baktiginiz zaman su anda internet kullanicilarinin yaklasik yüzde 32'si ingilizce biliyor, gerisi ingilizce bilmiyor. Dünya nüfusu 6 milyari gecti. Bunun 1 milyari ingilizce biliyor. Dolayisiyla siz ya 5,5 milyar insana ingilizce ögreteceksiniz, ya da internet erisiminin daha farkli bir yolunu bulacaksiniz. Asil problem buradan cikiyor. Mesala internete erismek su anda ingilizce degil de Japonca olsaydi, biz Türkler ne yapardik? Benzer durumda olan bircok ulus var dünyada. Afrika, Ortadogu... Bu insanlarin alfabeleri farkli ve ingilizce bilmek zorunda degiller. Evet, internetin yerelleserek yayginlasmasi gerekiyor. Yerellesmek ne demek? cok dilli olabilmek demek. Ben Türkce kullanacagim, Afrikali Afrikaca kullanacak, cin cince kullanacak... öncelikle erismek önemli, icerik degil. Yukariya yazdigniz alan adlariniz sizin yol isaretleriniz. O isaretleri anlamazsaniz yolunuzu bulamazsiniz siz. cince örnekte oldugu gibi...
Anadilde internet adresinden ne kastediyorsunuz? 'Anadilde egitim'in ya da Kürtce'nin cok konusuldugu bugünlerde siz 'anadilde internet' derken ne kast ediyorsunuz?

Bu sistem dünyada yüze yakin dili destekliyor. Genel olarak 'anadilde internet' diyoruz ama Yunanistan'dakine Yunanca, Bulgaristan'dakine Bulgarca deniliyor, Kore'dekine de Korece internet dendigi icin, Türkiye'dekine de Türkce internet diyoruz. Türkiyede konusulan genel dil bu ama siz kalkip da baska dilde yapmak isterseniz o da olur.

'Anadilde internet'i su andaki sistemden ayiran sey nedir? Adres Türkce mi yaziliyor mesela?

Hayir, öncelikle bu bir alan adi degil. Alan adlarinin bir sablonu var cünkü. Basinda http'si var. Aralarinda gövdesi, noktasi, sonunda com'u, org'u, net'i var. Ve ingilizce yazilmasi gereken bir sablon bu. Düsünün insanlar internete giriyorlar ve gitmek istedikleri yerin ingilizce yazilmis adresini ezberliyorlar.

HURRIYET YERİNE HüRRİYET Mİ YAZILACAK

Arama motorlari bu isi kolaylastirmiyor mu?

Evet ama arama motorlari her zaman bu sikintiyi asamiyorlar ve biz ne diyoruz? su anda interneti kullanmayi bilmeyen nüfusu internete cekmeye calisiyoruz. Bu insanlar arama motorlarini nerden bilsin? Ayrica arama motorlari da ingilizce olabiliyor. 'Anadilde internet' her seyden önce hizli internet erisimi saglamaya calisiyor.

Yani www.hurriyet.com.tr yerine www.hürriyet.com.tr mi yazilacak? Artik noktalar serbest mi kalacak?

Hayir asla öyle degil. Mesela Hadi (bosluk) özisik yazacagiz. Bildiginiz gibi, yazdiginiz, okudugunuz gibi. Ve bunu yazdiginiz zaman eger sizin bir siteniz varsa oraya gidiyorsunuz. Ben mesela buraya gelirken sordum o da bana İnternet Haber'i tarif etti. İnternette de ayni İnternet Haber'e gidebilmek icin internet (bosluk) haber yazmam yeterli. Artik o adrese gidebilirim...

Bu bir yönlendirme mi islemi mi? İnternet Haber yazinca www.internethaber.com'a mi yönlendiriliyor?

Evet aynen öyle. İnternet Haber yazinca www.internethaber.com'a yönlendirme yapiyor sistem.

Peki ben www.internethaber.com adresinden vazgeciyor muyum?

Hayir. Bu bir yönlendirme sistemi. Yönlendirme biliyorsunuz alan adreslerine ya da IP adreslerine olur. Biz su anda IP adreslerine yönlendirme yapmiyoruz, sadece alan adreslerine yönlendirme yapiyoruz dolayisiyla alan adreslerinizin kaybolmamasi lazim. Ama ek olarak biz size bir fayda katmani tanimliyoruz. Dolayisiyla siz türkce adlar kullanmaya baslayacaksiniz. Ama bir süre sonra alan adlariniz anlamlarini yitirmeye baslayacak. Ne kadar anlamsiz alan adiniz da olsa sizin icin önemli degil eger düzgün bir Türkce internet adresiniz varsa...

ANADİLDE İNTERNET TüRKcE'Yİ KORUYOR

Yani artik upuzun adresler ezberlemek zorunda degiliz.

Evet aynen öyle. Mesela internet haberi kaydettirdiginizi farz edin. üye oldugunuz anda kendinizin yönetebilecegi bir sayfaniz var orada. Mesela flash haber diye bir sey aldiniz diyelim. Flash haberi bugün bu sayfaya, yarin baska bir sayfaya yönlendirebilirsiniz hangi haberinizin flash oldugunu düsünüyorsaniz.

Peki nasil kullanilacak bu? Bilgisayarimiza bir program mi yüklememiz gerekiyor?

Bu sistemi kullanmanin iki sekli var. Biri bagli oldugunuz internet servis saglayici bu sistemi destekliyorsa, Türkce interneti destekliyorsa bilgisayariniza hicbir sey yüklemenize gerek yok. Mesala Doganonline, Doruknet destekliyor. Bunlar bizim internet sitemizde de gösterilmis durumda. Eger bir sekilde servis saglayiciniz Türkce internet adresini desteklemiyorsa biz size bir yardimci program veriyoruz. Tia yardimcisi. Türkce internet adresinin kisaltilmisi Tia. ücretsiz bir program. Bu programi yükleyince, bilgisayariniz Türkce internet adreslerine uyumlu hale geliyor.

Ne kadar yol kat ettiniz?

Türkce internet deyince bir sürü insan alana dlari icindeki gövdeyi Türkce karakterle yazmak zannediyor. Degil. Bu daha önce yapildi ve basariya ulasilamadi. O yüzden bu sistemi insanlara bir sekilde anlatmak gerekiyor.

Sistemin Türkceyi korumak ya kirlenmesini önlemek gibi bir de yan katkisi var galiba...

Evet. Bu konuda da cok sevindirici yorumlar aldik. İlerde internet sitemizde bu yorumlar da olacak. Biliyorsunuz Türkce yozlastiriliyor. Okullardaki egitimden günlük yasamdaki zorluklardan, insanlar türkce karakterleri ingilizce yazmaya basladi.

Evet, gencler chat dilinde konusmaya basladi mesela...

Bu da dili bozdu ister istemez. O anlamda da katki oldu. Türkce interneti bu sekilde görenler de var.

BİR SENE üCRETSİZ HİZMET

Biraz da sistem nasil calisiyor ondan bahsedelim...

İnsanlarin bir tek sunu bilmeleri lazim. İnternette benim adimi yazinca bana gelebiliyor insanlar. İste bunu yavas yavas duyuruyoruz. 'Bak biz senin ismini böyle kolay kullanilir hale getirdik. İsmini yazinca insanlar sana rahatca erisebiliyor. Biz senden su kadar süre de para almayi düsünmüyoruz. Sen bunu söyle kullanabilirsin, kullanicilarin söyle kullanabilir' diye...

Ne zamana kadar para almayacaksiniz?

En az bir sene para almayi düsünmüyoruz. En azindan bu sene hicbir ücret almayacagiz.

Ne kadar bu hizmeti kullanmanin bedeli?

70 lira yillik. Bir cok kurum adres aliyor.

Peki isimler nasil satilacak? önce gelen mi alacak?

öncelikle biz bir ön kayit islemi yapalim dedik. Türkiye'de 200 bini askin tescilli marka var. Bir o kadar da kurulus var. 'Biz su anda ön kayit yapiyoruz. Hak sahibi oldugunuzu düsündügünüz isimlerle birlikte bize gelin, belgelerizle tabii'... Bunu yapan oldu ama istedigimiz seviyede olmadi. Dolayisiyla madem öyle biz en azindan tespit edebildigimiz kadar hak sahipleri oldugunu düsündügümüz isimleri bir süre saklayalim dedik. Böylece dogru adresler dogru yere gitsin. Bu süre icinde de kurumlar gelsin bana 'bu ismi almak istiyorum' desin, belgelesin. O zaman ben ona o ismi veririm. Diyeceksiniz ki isim kisiye ait olabilir, kuruma ait olabilir, tescilli markasi vardir. onun kararini bilemeyiz. Onun icin bastan beri duyurdugumuz bir sey var. İLK GELEN ALIR GİDER. Siz gelirsiniz, hak sahipliginizi dogrularsaniz isim sizindir. Bir baskasi da gelirse ikinizin arasindadir o. Biz bu saklama isini ekimden beri yapiyoruz. Bu tür ticari kurumlar icin sözcükleri ayirmayi 17 subat tarihi itibariyle birakmak istiyoruz. O yüzden herkese yaziyoruz. Diyoruz ki 'gelin, evraginizi getirin. cünkü 17 subattan sonra isminizi tutmayacagiz. Dolayisiyla a, b, c birisi isminizi alip gidebilir, ben ilelebet tutamam'