Bilgisayarınızın power dügmesine basıldıgı andan basarılı sekilde logon olana kadar geçen süre Boot Process (Boot Süreci) olarak adlandırılır. Bu süre içerisinde geride bir dizi islemler meydana gelir.
Boot islemlerinin sırasını anlamak; meydana gelen olaylarda boot zincirinin problemlerinin çözümünü bulmada size yardım edecektir. Örnegin ortaya çıkabilecek sorunlar; hatalı aygıt sürücüleri, hatalı donanım konfigurasyonları, görüntü problemleri ve yanlıs yazılım konfigurasyonlarıdır.
Bu diagram XP isletim sistemini ve HAL`ı (Hardware Abstraction Layer) , Kernel`i ve Kernel Mode`un parçası olan Sistem Servislerini gösterir. Bu parçaların nasıl yüklendigini ve basladıgını anlamak ve hangi dosya ve registery parçalarının, onların yüklenmesinden ve basatılmasından sorumlu oldugunu bilmek gereklidir.
Boot süreci arka arkaya meydana gelen gelen 5 bölümden olusur:
Pre-Boot
Boot
Kernel Yüklenmesi
Kernel`in Baslaması
Logon bölümleridir.
1. Pre-Boot
Pre-Boot bölümü, bilgisayar açıldıgında, isletim sistemini yüklenmeden önce baslar. Pre-Boot bölümünde, bilgisayar POST`u (Power-On-Self-Test) çalıstırır, fiziksel memory`i belirler ve donanım bilesenlerini gösterir. Bilgisayar Plag and Play bir BIOS`a sahipse, donanım bunu tanır ve konfigure edilir. Bilgisayarın BIOS`u boot aygıtı kurar, sonra Master Boot Record`u (MBR) çalıstırır. Bu Pre-Boot bölümünü tamamlar.
2. Boot
Boot bölümü Pre-Boot bölümü tamamlandıktan sonra baslar. Boot bölümü dört asamadan olusur.
İlk Boot Loader,
İsletim Sisteminin Seçimi,
Donanım bulunması ve
Konfigurasyon seçimidir.
Boot bölümü seçmeli olarak 6 adet dosya kullanır : Ntldr, Boot.ini, Ntdetect.com, Ntoskmi.exe, Ntbootdd.sys, ve Bootsect.dos.
Boot Loader`ın baslatılması safhasında sırasında, Ntldr islemciyi real moddan degistirir, RAM`in 640K`lık bölümü MS MS-DOS için ayrılır ve arta kalan XP`nin kalan tüm erisilebilir memory`i kullanabilmesi için 32 bit`lik genislemis memory olarak belirtilir.
Bundan sonra Ntldr mini dosyalama sistemi (file system) yapılandırılmasını baslatır. Bu Ntldr`nin NTFS yada FAT ile formatlanan partitionları bulmasını saglar ve onlar üzerinden start-up baslar. Bu ilk boot loader asamasını bitirir ve isletim sistemi seçimi asaması baslar.
İsletim sistemi seçimi asaması süresince, bilgisayar üzerinde birden çok isletim sistemi varsa, Boot.ini dosyası “isletim sistemi seçimi” sunmak için konfigure edilmistir. Monitör “baslatmak için isletim sistemini seçin” görüntüsünü gösterir. Bu Ntldr`nin sistem partitionu üzerinde yeralan ve gizli bir dosya olan Boot.ini dosyasını okumasıyla meydana gelir
Ntldr, hangi diskde ve XP`nin sistem dosyalarının hangi partitionda oldugunu bulmak için Boot.ini dosyasındaki bilgileri kullanır. Bu dosya aynı zamanda diger isletim sistemlerinin nerede konumlandıgını da belirtir.
Bu dosya üzerindeki timeout , default isletim sistemi yüklenmeden önce sistemin bekleme süresini saniye olarak belirtir. Timeout degeri default olarak 30 saniyedir. Fakat istenilen degere degistirilebilir.
- Timeout degerinin 0 olaması kullanıcıya seçim hakkı vermeksizin default isletim sistemini baslatır.
- Timeout degerinin -1 olması kullanıcıyı isletim sistemini seçmeye zorlar.
Boot.ini dosyası, isletim sisteminin yerini belirtmek için ARC (Advanced RISC Computing) isimlendirme kurallarını kullanır.
İlk entry, SCSI ya da Multi olabilen, kulanmak için controller`ı belirtir. SCSI , SCSI BIOS`u etkin kılınmamıs SCSI controler için kullanılır. Diger bütün adaptörler ve Kontrolörleri için Multi kullanılır. Sözü edilen SCSI sayısı kontrolörü belirler. Disk degeri sadece bir SCSI kontrolör için kullanılır. Bu deger isletim sisteminin hangi fiziksel disk üzerinde oldugunu belirtir. Partition degeri ise isletim sisteminin hangi partition üzerinde oldugunu tanımlar.
Diskler ve kontrolörler 0`dan baslayarak numaralandırılırlar, partitionlar ise 1 ile baslar. İlk entry multi oldugunda rdisk degeri disk degeri yerine kullanılır. Hersey tam anlamıyla SCSI kontrolörde çalıstıgı gibi çalısır
Boot.ini dosyasında bir tane isletim sistemi varsa isletim sistemi seçimi ekranı gözükmeyecek ve default isletim sistemi yüklenecektir. Bu boot bölümünün İsletim sistemi seçimi asamasını tamamlar ve donanım taraması baslar.
Hardware Detection
Ntdetect ve Ntldr dosyaları donanım tarama islemini gerçeklestirirler. XP yüklenecek olan isletim sistemi olarak seçildikten sonra, Ntdetect kurulu olan donanım bilesenlerini bir listesini toplar ve bu listeyi, registery içindeki donanım key`lerinin yaratılmasında kullanılmak için Ntldr`a verir.
Taranan bilesenler bus/adapter tipleri, Ekran kartı, İletisim Portları, Paralel portlar, Kayan Nokta İslemcisi, Removable Media, Klavye ve İseretleme aygıtlarını içerir.
Donanım Taraması asaması biter ve Konfigurasyon seçimi baslar.
Configuration Selection
Konfigurasyon seçimi süresince bilgisayar birden fazla hardware profile`a sahip olacak sekilde konfigure edilmisse Ntldr Harware Profile/Configuration Recovery menüsünü gösterir. Bilgisayar sadece bir tane hardware profile`a sahipse XP default profile`ı kullanarak yüklenir.
Kernel`in yüklenmesi esnasında, Ntldr Windows XP`nin Kernel`i olarak adlandırılan Ntoskml.exe`yi yükler. Kernel yüklenir fakat baslatılmaz. Daha sonra Ntldr HAL.dll dosyasından Hardware Abstraction Layer`ı (HAL) yükler
HAL, Memory üzerinde , XP Kernel`i ile gerçek donanım arasında konumlanan yazılımın zayıf tabakasıdır. Kernel ve birkaç seçilen kernel mode servisi hardware direct erisir.
HAL , hardware tarafından yapılan tanımlanamayan beklenmedik çagrıları çözerken bir filtre gibi davranır. Bu filtreleme islemi, isletim sistemine farklı donanımların benzer gözükmesini saglar, XP`nin donanım aygıtlarının genis yelpazedeki donanım aygıtlarını yönetmesine izin verir.
HAL aynı zamanda bütün platformlar üzerinde aygıtların desteklenmesi için tek bir aygıt sürücüsünün kullanılmasını saglar. Böylece donanıma gönderilen bütün çagrılar HAL üzerinden geçmek zorunda degildir.
HAL`ın yüklenmesinden sonra, HKEY_LOCAL_MACHINE\SYSTEM registery key yüklenerek Kernel yüklenme asaması devam eder. Ntldr hangi control set`in yüklenecegini belirlemek için SELECT key`ini okur.
Control Set, servisleri yüklemek ve baslatmak için kullanılan aygıt sürücüleri gibi sistemi kontrol etmek için kullanılan konfigurasyona ait veri içerir. Ntldr 0 degeri ile baslayan aygıt sürücülerini yükler. Tipik olarak bunlar low-level aygıt sürücüleridir.
Registery aygıt sürücüleri için yol içerir, bu sekilde de Ntldr dosyaları bulabilir. Default olarak belirtilen control set`in aynası olan control set yüklenirlen Kernel Baslatılması asaması baslar. Tam bu noktada Ntldr kontrolü Kernel`e bırakır.
Kernel`in baslatılması bölümünün basında ekranın ortasında çok renkli durumda XP logosu görüntülenir
Kernelin baslatılması bölümünde dört tane görev tamamlanır. HARDWARE key yaratılır, Clone Control Set yaratılır, Aygıt sürücüleri yüklenir ve baslatılır ve servisler start edilir.
İlk görev registery içindeki harware key`inin yaratılmasıdır. Kernel, HKEY_LOCAL_MACHINE\HARDWARE registery key`ini yaratmak için hardware taraması süresince toplanan bilgileri kullanır.
İkinci görev Clone Control Set`in yaratılmasıdır. Kernel, System`in altındaki SELECT key`i için default deger olarak gösterilen control set`in bir kopyasını (clone`nunu) yaratır. Clonlanmıs Control Set, Ntldr tarafından yüklenen set`in aynısıdır. Clone asla modifiye edilmez fakat Boot Proses`de daha sonra kullanılır.
Üçüncü görev device driverlarını yüklemek ve baslatmatılmasıdır. Kernel, Kernel Yüklenmesi bölümünde yüklenen low-level device driverları baslatılır. Kernel daha sonra HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Servic es key`i altında 1 degeri ile baslayan device driverlarını tarar.
Bu device driverlar yüklenir yüklenmez baslatılır. Eger bir hata meydana gelirse, Kernel sonucu belirlemek için Driver`ın ErrorControl degerini kullanır.
- 0 degeri ignore`dur. Boot proses bir hata mesajı göstermeden devam eder.
- 1 degeri normal`dir. Boot prosesi bir hata mesajı gösterir fakat bu hatayı yoksayarak devam eder.
- 2 degeri hatadır. Boot prosesi basarısızlıkla sounçlanır, arkasından LastKnownGood Control Set kullanılarak restart edilir. Eger boot proses önceden LastKnownGood Control Set`i kullanmıssa, bu yok sayılır ve boot devam eder.
- 3 degeri kritiktir. Boot proses basarısız olur ve LastKnownGoog Control Set kullanılarak restart edilir. Eger LastKnownGood Control Set`i de critical eror ile sonuçlanırsa boot proses durur ve bir hata mesajı gösterir.
Kernel yüklendikten ve low-level device driverları baslatıldıktan sonra Session Manager (oturum yöneticisi) büyük sıradaki altsistemleri ve servisleri baslatır. Session Manager input/output deviceları control eden ve video görüntüsüne eristiren Win32 altsistemini baslatır.
Bu grafiksel kullanıcı arayüzünü (GUI), klavye ve diger giris-çıkıs birimlerini enable eder. Session Manager ayrıca Winlogon prosesini baslatır. Bu Kernel Baslatılması bölümünü bitirir ve Logon asamasını baslatır.
Logon Asaması
Winlogon.exe Local Security Authority`i baslatır. Tam bu noktada XP Logon ekranı ya da dialog kutusu gözükür(konfigurasyonunuza baglı olarak). Geride 3 asamalı driverların baslatılması devam ediyor olmasına ragmen, artık logon olunabilir.
Sonraki adımda Service Controller, 2 ve 2`den daha büyük bir degerle baslayan servislere bakarak, HKEY_LOCAL_MACHINE\System\CurrentControlSet\Servic es`i son bir kez kontrol eder. Servisler, driver girdilerine (DependOnService) , gruplara (DependOnGroup) ve baslama degerlerine baglı olarak yüklenirler.
Bu drumda, Netlogon servisi LanmanWorkstation servisine baglıdır. LanmanWorkstation servisi basarılı birsekilde baslayana kadar Netlogon Servisi baslamaz.
XP boot prosesi bir kullanıcı basarılı bir sekilde logon olana kadar tamamlanmıs sayılmaz. Basarılı bir logon`dan sonra sistem Clone Control Set`i LastKnowGood Control Set`e kopyalar. Bu basarılı bir boot prosesi tamamlar.
MOC 2285 “Examining the Microsoft Windows XP Professional Boot Process” isimli Multimedya`dan çevrilmistir.
Alıntıdır
Saygılarımla