Overclock

[velociraptor]

Asagidaki yazilar sadece bilgilendirme amaclidir , ve sadece uygulayanin sorumlulugundadir

Overclock Nedirü Ne ise Yararü islemcilerde Overclocking
Uzun zamandan beri, sizlerden "Overclock nedirü Yenir miü Nasil Overclock yapilirü" gibisinden sorular almaya baslayinca, hafiften su konuya bir el atalim dedik: islemcilerde Overclock. Püf noktalari, dikkat edilmesi gerekenler... ilk basta, "Overclock nedirü" sorusunun cevabini ele alalim. islemcilerde Overclock islemini ele alacagimizdan, cevabimizi islemcileri baz alarak verelim. Overclock; bir islemciyi, orijinal hizindan daha yüksek hizlara cikarmaktir. 400 MHz'lik islemciyi 450 MHz'e cikartirsaniz, bu bir overclock islemidir. simdi, bu yazimizda hangi islemci daha iyi overclock olur sorusunun cevabini vermek yerine, acemi arkadaslar icin overclock mantigini anlatmak. Ayni zamanda overclock yaparken nelere dikkat edilir, overclock islemini etkileyen faktörler nelerdir gibi sorulara cevap aramaya calisiyoruz. Bu temel bigileri edindikten sonra, gelecek aylarda yogun olarak hangi islemci daha iyi overclock edilir sorusunun cevabini arayabiliriz. Ama önce temeller. isin ehli kullanicilar, zaten bu yaziyi okumadan gececeklerdir. Ama, acemi kullanicilarin teknik alt yapi edinmesi amaciyla okumasi mantikli olacaktir diye düsünüyoruz. Neden Overclockü Her zaman sizlere, islemci hizinin bilgisayarin hizini belirleyen faktör olmadigindan; Sabir Disk, Ekran Karti, Bellek gibi donanimlarin bilgisayar hizindaki etmenlerinin en az islemci kadar oldugundan sürekli bahsettik. örnek vererek olayi anlatirsak, sanirim daha mantikli olacak: sahsen, 900 MHZ islemci, 5400 devir dönen Sabit Diskli bilgisayari, 600 MHz islemcili 7200 devir dönen baba Sabit Disk'li bir bilgisayar ile degismem. Eger, islemcimiz sistem hizini etkileyen tek faktör degil ise, neden overclock yapiyoruzü öncelikle, bu bir bilincaltindan gelen bir istek. Daha yüksek hizlara cikilmak istenmesi. Veya biraz daha bu konuyu irdelersek, esas amacin daha az fiyata daha yüksek performans almak oldugunu bulabiliriz. Mesela, 600 MHz'lik islemciyi, 700 MHz'lik modelinden yaklasik 50-75$ gibi daha az fiyata alan bir kisi, islemcisini overclock ederek, 75$ daha ucuza 700 MHz keyfi cikarmak isteyebilir. Yani 75$ kar edecek. Neyse, konuyu dagitmadan esas temas etmek istedigimiz konuya dönelim. Overclock islemi, genelde islemciden daha yüksek performans alinmasi icin yapilan bir islemdir. Bu isi hobi olarak yapan da var, test maksatli yapan da var. Bazilari ise, yukarida belirttigimiz gibi, gercekten daha fazla hiza ihtiyac oldugu icin bu isi yapiyor. Overclock isleminin Ne Oldugunu Anladim. Ama Overclock islemini Nasil Yapacagimü simdi, bunu anlayabilmek icin, ilk basta islemcinin hizinin nasil belirlendigini bilmek gerekir. islemci hizini belirleyen iki faktör vardir. Bunlardan birincisi, veriyolu hizi (FSB); diger ise islemci carpani. Bu iki degerin carpimi, bize islemcinin hizini verir. örnegin, veriyolu hizi 100 MHz ve carpani 8 olan bir islemcinin calisma hizi: 100x8= 800 MHz olarak bulunabilir. simdi tahmin edeceginiz üzere, bu degerlerden herhangi birinin arttirilmasi, islemcinin daha yüksek hizlarda calismasini saglar. Mesela, 100 MHz olan veriyolu hizi, 102 MHz olsaydi: 102x8= 816 MHz. Yani islemcimiz, 800 MHz yerine 816 MHz'de calisacakti. Veya carpani degistirseydik, yine ayni sekilde hiz artmis olacakti : 100x8,5= 850 MHz Yine tahmin edeceginiz üzere, eger bir islemcinin hizi arttirilmak istendiginde, bu iki degerden bir tanesinin veya her ikisinin degistirilmesi gerekiyor. Mesela, Intel P-III 800 MHz islemcilerin carpanlari iki tane : 100x8 = 800 MHz 133x6= 800 MHz ( Tam olarak 800 MHz etmiyor ama bilgisayarlar bu rakami yuvarlayarak 800 MHz olarak gmsteriyor) Piyasada zaten P-III 800'ün iki farkli versiyonu bulunuyor. Yukarida bunlari size söyledik. Esas konuya gelelim. Elimizde carpanli 100x8 olan, 800 MHz'lik bir islemci var diyelim. Bunun hizini arttirmak istedigimiz de, iki secenegimiz var. Birincisi, veriyolu hizini degistirmek, ikincisi carpani degistirmek. simdi, önemli bir paragraf acalim. Artik piyasada bulabileceginiz islemcilerin hepsinin carpani kilitli olarak geliyor. Yani, carpani 6 olan bir islemcinin carpanini, ister 8 olarak degistirin iseterseniz, 10 olarak degistirin; bu islemcinin carpani 6 ile sabitlenmistir ve degistiremezsiniz. Intel'in P-II'den sonraki islemcilerinde carpani degistiremezsiniz. Herhangi bir yol yok. Fakat, AMD'nin güncel islemcilerinde bu sinirlamalari asmak mümkün. örnegin, AMD'nin Slot-A yapisindaki islemcilerinini crpan sinirlamasini, gold finger ya da After Burner denen, Slot-A yapidaki islemcinin üst rafaindanki bir bölüme takilan aparatlar ile asmak mümkündü. su anda hem bu islemcileri bulamazsiniz, hem de bu carpani degistirmek icin gereken aparatlari ülkemizde bulamazsiniz. Ama AMD'nin Soket-A yapidaki Duron ve Athlon islemcilerinin üzerinde bulunan, elektronikcelerin atki olarak tabir ettigi ayakliklari iletken bir madde ile birlestirerek bu sinirlamayi asmak mümkün. Tabii, isin ehli olan kullanicilar bu islemi korkmadan yapabilirken, konu hakkinda bilgisi olmayanlar tirsabilir. Ayni yöntem, INTEL islemcilerde gecerli degil. Zira, INTEL, carpan ile ilgili olan bölümleri islemcinin cekirdeginin icerisine koydugundan, bu ayarlara ulasilamiyor. simdi yerimiz kisitli oldugu icin bunlardan bahsetmiyecegiz. Zaten böyle bir konu icerisine girersek, yazimiz amacinin disina cikar. Evet, islemci carpaninin kilitli oldugunu, yani sabit oldugunu ögrendik. Geriye bir tek yol kaliyor: Veriyolu hizini degistirmek. örnegin, 100 MHz olan veriyolu hizini 102 MHz'e cikarttigimizda, islemcimiz orijinal hizindan daha yüksek bir hizda calismaya baslayacak ve islemcimizi overclock etmis olacagiz.
Veriyolu Hizi(FSB) & carpan Ayarlamalari
islemcinin, hizinin nasil arttirildigindan bahsettik. Peki ama bahsettigimiz ayarlari nereden ayarliyoruzü öncelikle her anakartin bu ayarlara izin vermedigini söylemek lazim. Ayarlamalarin izin verildigi anakartlarda islemler 3 farkli yoldan yapilabiliyor. Güncel anakartlarin bir cogunda, bu ayarlar BIOS icerisinden yapilabiliyor. Böylece kullanicilara kolaylik saglanmis oluyor.

Eski bir ayarlama metodu olan ve günümüzde cok az, hatta hicbir güncel anakartta bulunmayan "Jumper" ile ayarlama yöntemi, diger yöntemlere nazaran daha zor yapiliyor. Bundan dolayi, overclock yapacak kullanicilar var ise, anakart seciminde genelde bu tür anakartlardan secmezler. Resimden de zaten nasil bir sey oldugunu görüyorsunuz. Mantik basit. O ufak ici metal olan plastik kapakciklar ile, ilgili ayakliklar kisa devre yapilarak, islemcinin veriyolu hizi gibi degerleri degistiriliyor. Jumper ile ayarlarin yapildigi bir anakarta sahipseniz, ezbere ayar yapmaniz cok zor. Anakartinizin kitapcigina sahip olmaniz gerekiyor.

Bir diger metod ise, anahtarcik dedigimiz (Dip-Switch) arabirimle bu ayarlarin yapilmasi. Anahtarcik metodu, nispeten Jumper yöntemine göre daha basit bir yöntem. Resimden görüyorsunuz nasil bir sekle sahip oldugunu.

Ve son olarak ise, bazi anakartlarin yaninda gelen programciklar ile, islemci veriyolu ayarini Windows altindan yapabilmek mümkün oluyor. simdi bu ayarlari yaparken, bilmeniz gereken birkac sey var. Birinicisi islemcinizi özellikleri, ikincisi anakartinizin ve belleginizi özellikleri. islemcinin özellikleri neden lazimü 100 MHz veriyoluna sahip bir islemci ile 133 MHz'lik veriyolu hizina sahip islemcinin overclock potansiyeli ayni degildir. Ya da, hangi teknoloji ile üretilmisü 0.18 mikron teknolojisi ile üretilen bir islemci ile 0.25 mikron teknolojisi ile üretilen islemcinin overclock potaniyeli ayni degildir. Ya da islemcinin ihtiyac duydugu cekirdek voltaji nedirü Ve bunun gibi birkac husus... Bellekleriniz hangi standarttaü PC100ü PC133ü Maksimum hangi veriyolu hizina kadar tölerans taniyorü Anakartiniz hangi veriyolu hizlarini sunuyorü Anakartinizin islemci voltajini arttirma, PCI hiz bölen ayarlamasini degistirme, AGP hiz bölenini degistirme gibi özelliklere sahip miü

[velociraptor]

Overclock islemini Etkileyen Faktörler
Yukarida, anakartinizin , belleginizin ve islemcinizi özelliklerini belirlemeniz gerektiginden bahsettik. Peki, bu özellikler, Overclock islemine ne kadar etki ediyorü Overclock yaparken bu ayarlar arasindaki dengeyi nasil kuracagizü Bunlari teker teker aciklayalim. Bilgisayari olusturan donanimlar arasinda cok ince bir denge vardir. Mesela PCI veriyolunun normal calisma hizi 33 MHz'dir. AGP veriyolun ise 66 MHz. Eger sistem stabilitesini saglam tutmak istiyorsak, overclock yaparken bu degerlerin hemen hemen ayni kalmasina özen göstermek lazim. Yoksa istenmeye sonuclar ile karsilasabilirsiniz. Zira, bu ayarlar Veriyolu hizi ile dogru veya ters orantili olarak degisebiliyor. Bir takim ayarlar ile bu degerleri yaklasik olarak sabit tutabilmek mümkün. Hemen bu PCI - AGP - Veriyolu hizi arasinda ki dengeyi örnekleyerek aciklayalim. 100 MHz Veriyolu hizi ile calisan bir islemciye sahip oldugumuzu varsayalim. simdi, AGP ve PCI hizinin, sistem veriyolu hizina göre degistigini söyledik. 100 MHz sisem veriyolunda calisan bir sistemde, AGP hizini 66 MHz'de tutabilmek icin anakartta AGP hiz carpani denen bir ayar vardir. Bu ayar genelde veriyolu hizina göre otomatik olarak ayarlaniyor ama biz yine de bahsedelim. 100 MHz sistem veriyolunda calisiyorken, AGP hizini 66 MHz'e sabitlemek icin AGP carpan degerinin 2/3 olmasi gerekir. 100x2/3=66MHz. Demekki AGP hizini 66 MHz'e sabitledik. Peki ya PCI veriyolu hiziü Ayni sekilde, tipki AGP hiz carpani oldugu gibi, PCI hiz carpanida bulunuyor. PCI veriyolunu normal calisma hizi 33 MHz'dir. 100 MHz sistem veriyolu hizi ile calisirken, PCI veriyolu hizini 33 MHz'e sabitlemek icin, PCI hiz carpaninin 1/3 olmasi gerekir. 100*1/3= 33 MHz. Evet, 100 MHz'de calisan bir sistem icin AGP ve PCI carpanlarinin kac olmasi gerektigini ögrendik. Peki, ya diger hizlardaü Mesela, sistem veriyolu hizinin 66 MHz oldugunu düsünürseniz, AGP carpanin 1/1; PCI carpaninin ise 1/2 olmasi gerektigini anlayabiliriz. Ya da, 133 MHz sistem veriyolu hizinda calisiyorken, AGP carpaninin 1/2 ; PCI carpaninin ise 1/4 olmasi gerektigini anlayabilmek mümkün. Mantik su: sistem veriyolu hizini (FSB) arttiriyorken, diger bilesenlerin de hizini sabit tutmak gerekir. Bu ayarlari BIOS'dan yada Jumper ile ya da Anahtarciklar ile ayarlamak mümkün. Bu ayarlar, AGP Clock Divider ve PCI Clock Divider seklinde geciyor. Günümüzdeki islemciler tarafindan kullanilan 66, 100 ve 133 MHz'de ayarlarin ne olmasi gerektigini anladik. Peki ya ara hizlardaü Mesela ben sistem veriyolu hizini 112 MHz'e cikartmaya niyetliyim.AGP carpani ve PCI carpani ne olmaliü Unutmadan, AGP ve PCI carpanini kafaniza göre ayarlayamiyorsunuz. Belli degerler vardir ve uygun ayari secenekler icerisinden secersiniz. Güncel anakartlarda, AGP hiz carpani degeri olarak: 1/1, 2/3 ve 1/2 ayarlari bulunuyor. PCI hiz carpani olarak ise : 1/2 , 1/3 ve 1/4 secenekleri bulunuyor. Tabii ki bu ayarlar anakartinizin tasidigi cipsete göre degisiklik gösterir. örnegin, resim olarak 133 MHz sistem hizi destegi sunamayan bir cipsette (BX cipseti mesela) AGP hiz carpani olarak ½ ayarini bulamazsiniz. FSB hizini arttirdikca, diger bilesenlerin hizini sabit tutmaya önem vermek gerekir. Mesela, 133 MHz sistem veriyolu hizinda calisiyor iken, PCI carpaninin ¼ olmasi gerekirken, biraz killik edip bu ayari 1/3 yaparsaniz, PCI hizi, gayet yüksek bir deger olan 44 MHz'e cikacaktir. Bu tür durumda, PCI yuvasina takili olan donanimlar calismayi reddedecek, sistem acilirken dandiklik edecektir. Haberlesmeyi PCI veriyolu üzerinden yapan Sabit Diskinizin dosya sistemi bozulacaktir ve bilgilere "bye bye" demek zorunda kalacaksiniz. Yani olayin önemini kavrayin diy söylüyorum bunlari. Peki, PCI veriyolu hizi icin maksimum hiz kac MHz olmalidir derseniz, 39-40 MHz deriz. Bir cok kart, 41 MHz'den sonra calismayi ret edebiliyor. Ayni sekilde, 133 MHz sistem veriyolu hizinda calisiyor iken, AGP hiz carpaninin 1/2 olmasi gerektigi yerde, siz bunu 2/3 olarak ayarlarsaniz, AGP hiziniz 89 MHz'e cikacaktir. Güncel ekran kartlarin, 89 MHz'de sorunsuz calisabiliyor. Ama TNT2 serisi bir kartiniz var ise, sistem calismayi bile kabul etmeyebilir. cok ince dengeler üzerine kurulu olan ekran kartlari icin cok dikkat etmek gerekir. Evet, sistem veriyolu hizini arttiriyorken, diger bilesenlerin hizinin sabit tutulmasi gerektigini anladik. Bir örnek vererek bu konuyu pekistirelim. Mesela, 100 MHz'de calisan islemcimizin veriyolu hizini 120 MHz'e cikarttigimizi varsayalim. Bir nevi overclock yaptik yani. PCI ve AGP hizlari ne seviyede olmaliü simdi bunlari tartisalim. AGP hizini ayarlayabilmek icin iki secenigimizin oldugunu varsayiyorum: 1/2 ve 2/3 carpanlari. Teker teker deneyelim. 120x1/2 = 60 MHz. 120x2/3 = 80 MHz iki secenek var önümüzde. Eger ekran kartiniz cok ince dengeler üzerine kurulu ise, 80 MHz'de sorun cikartabilir. Onun icin tercihinizi 60 MHz'den yana yapmalisiniz. Eger Geforce gibi 89 MHz AGP hizina kadar sorun cikartmayan bir karta sahipseniz, 2/3 carpanini yani, 80 MHz'i secebilirsiniz. PIC hizi icin ise uygulayabilecegimiz iki secenek var: 1/3 ve 1/4. Bu carpanlari ayri ayri kullandigimizda, PCI veriyolu hizimizin ne olacagina bir bakalim: 120x1/3 = 40 MHz 120x1/4 = 30 MHz Evet, 40 MHz, biraz önce de belirttigimiz gibi yüksek bir hiz. Bu tür bir durumda, 1/4 carpanin secilmesinin daha mantikli oldugunu anlayabilirsiniz. Yani, sistem veriyolu hizinizin kac MHZ olmasi gerektigini belirleyin. PCI ve AGP hiz carpani olarak hangi ayarlari secebileceginize bakin. Bu rakamlari birbirne oranlayin ve yukarida size anlattigimiz mantigi takip ederek, uygun carpanlari belirleyin. Bir diger cetrefilli konu ise, bellekler. Kullandiginiz bellegin hizi, overclock isleminde kisitlayici bir etmen yaratabilir. Bu konu hakkinda biraz bilgi vererek, belleklerin overclock islemindeki etkisini tartisalim. Günümüzde kullanilan cipsetlerden bahsetmek istiyorum. Overclock olayi yogun olarak ilk baslarda BX cipseti ile birlikte gündeme gelmisti. BX cipsetinde bellekleri sistem veriyolu hizi ile senkron calistirma özelligine sahip. Mesela, BX cipseti üzerinde sistem veriyolu hizi 66 MHz ise, belleklerde 66 MHz'de calisir. 100 MHz ise belleklerde 100 MHz'de calisir. örnegin, maksimum 100 MHz'de calisan bir bellege sahipseniz ve 100 MHz de calisan bir islemciye sahipseniz. Tam sinirda calisiyorsunuz demektir. Yani, ben islemcimi overclock edeyim, sistem veriyolu hizini 112 MHz'e cikarttiginizda, belleginiz bu hizda su koyabilir ve overclock hevesiniz yarida kalabilir. VIA Apollo Pro133 cipseti ile, bellek hizini sistem veriyolu hizindan asenkron calistirabilme gibi bir özellik geldi. Yani bellek hizini, sistemveriyolu hizindan ister 33 MHz asagida, ister 33 MHz yukarida calistirabiliyorsunuz. örnegin yukaridaki örnegi burada tekrarliyalim. Maksimum 100 MHz de calisan bir bellege sahip seniz ve bu bellegi 100 MHz'lik bir islemci ile kullaniyorsaniz, tam sinirdasiniz demektir. örnegin, islemcinizi overclock edeyim diyorsunuz. 112 MHz'e cikardiniz diyelim veriyolu hiziniz. Bellekler bu hizda su koyuverecektir. Ama Via'nin güncel cipsetlerinin hemen hemen hepsinde bulunan bir özellik ise, bellek hizini 33 MHz asagiya cekerek overclock islemini sorunsuz hale getirebilmek mümkün. VIA cipsetli anakartlarda bu ayar genelde DRAM Clock seklinde belirtiliyor. Buradan ilgili ayarlara ulasabilirsiniz. Son zamanlarda oldukca popüler olan i815 cipsetli anakartlarda ise durum bir hayli karisik. Normal sartlarda bellek hizi 100 MHz'de calisiyor. ister islemcinizin calisma hizi 66 MHz olsun, ister 100 MHz. Bu iki ayarda da bellekler 100 MHz'de calisiyor. Ama 133 MHz'lik islemci kullandiginiz takdirde, karsiniza bellek ile alakali iki ayar gelecek. Bunlardan birincisi 100 MHz, diger 133 MHz. Yani, bellekler islemci hiziyla hem asenkron hem de senkron calisiyor. FSB hizini arttirdiginizda ise durum, diger cipsetlere göre biraz degisik: 66 MHz'lik bir islemciyi i815 cipstli bir anakarta takalim. Bellekler, cipsetin getirdigi özellikler nedeniyle, 100 MHz de calisiyor olacak. Peki, ya FSB hizini arttirirsak ne olacakü örnegin, 66 MHz olan islemci hizini 83 MHz'e cikarttigimizda, bellek hizi ne olurü 66 MHz'den 83 MHz'e ciktigimizda, 17 MHz'lik bir artis söz konusu. islemci 66 MHz'de calisiyor iken, 100 MHz olan bellek hizinin, islemciyi 83 MHz'e getirdigimizde kac olacagini bulmak icin, aradaki farki bellek hizina eklemek gerekiyor. Rnegin bizim verdigimiz örnekte, 66 MHz'den 83 MHz'e geciste 17 MHz'lik fark oldu. Bellek hizi ise 117 MHz'e cikmis oldu. Ayni sekilde islemci FSB hizini 90 MHz'e cikarttigimizi varsayarak, bellek hizinin 124 MHz'e cikacak oldugunu kestirmk mümkün. 99 MHz'e kadar bu ayni sekilde artis gösteriyor. Fakat, islemci FSB hizini 100 MHz'e getirdigimizde hersey normale dönüyor. Ayni durum, 100-133 MHz arasinda kalan hizlar icin de gecerli. 133 MHz'e kadar bellek hizi sitem hizi ile dogru orantili bir sekilde artarken, 133 MHz FSB hizinda bellek hizi normale dönüyor. Dolayisi ile sonuca gelelim. Kullandiginiz bellekler, overclock icin önemlidir. Overclock'a etki eden önemli bir faktördür.

[velociraptor]

islemci Voltaj Meselesi
cogu arkadas, overclock yaparken neden islemci voltajini arttirdigimiz sorar ve "islemci voltajini arttirirsam, islemci hizlanir miü" gibisinden sorular yöneltiyor. öncelikle neden voltaj arttirmaya ihtiyac duydugumuzdan bahsedelim. islemciyi daha yüksek hizlara cikardiginiz zaman, ihtiyac duydugu güc gereksinimi artacaktir. örnegin, 500 MHz'lik bir islemci ile 800 MHz'lik bir islemcinin güc gereksinimleri farklidir. 600 MHz'de calisan islemcimizi, 700 MHz'e cikarttigimiz varsayalim. 700 MHz'de bilgisayar aciliyor fakat uygulama calistirirken, PC'niz kilitleniyor ise, islemci voltajini arttirmak ise yarayabilir. cünkü, 700 MHz'de iken duyulan güc, 600 MHz'de duyulan gereksinimlden daha fazladir. Bu islemciye ufak bir voltaj dopingi yaparak, islemcinin 700 MHz'de saglikli ve sorunsuz calismasi saglanabilir. Yani anlayacaginiz üzere, voltaj arttirma meselesini stabiliteyi saglama icin yapiyouz. Yani hiza bir etkisi yok. Tabii burada ölcüleri fazla kacirmamak lazim. Voltaj arttirimi yapin diyoruz ama abartili bir sekilde degil. Voltaj olayi hassas bir konudur. Her islemcinin Voltaj toleransi, orijinal voltajin maksimum %25 yukarisi seklinde öneriyoruz. Zaten hemen hemen tüm anakartlar, orijinal voltajdan %25'den daha yukari degerleri ayarlamaniza izin vermiyor.Daha yüksek voltaj, daha yüksek isi anlamina geliyor. Yani, overclock isleminden dolayi islemcinizi yakma olasiliginiz da var. Ama bendeki sogutma sistemi kimsede yok, isinma sorunu hallettim diyorsaniz, pasa gönlünüz bilir. Ama söylemedi demeyin. Bir örnek vererek, Voltaj konusunu da kapatalim. örnegin, 1.5V ile calisan Celeron 566 islemciye sahip oldugumuzu varsayalim. Bu islemci 100 MHz FSB ile yani 850 MHz'de boot ediyor. Ama isletim sistemine girdikten sonra bilgisayar cakiliyor ise, voltaj dopingi ise yarayabilir. Ama unutmayin, bu isi adim adim yapmalisiniz. Yani hemen en üst deger cikartmayin sakin. ilk basta 1.6V, olmazsa 1.7V. Baktiniz sistem stabil hale geldi, durun. Yani vurgulamak istedigimiz, bu islemin adim adim yapilmasinin gerektigi.
iyi islemci Sogutma: Bir Gerekliliktir
Bazilarimiz, "Abi ben nasil olsa overclock yapmiyorum, dandik bir fan ile isimi halledebilir miyimü" gibi sorular yöneltiyorlar. Sistemi nasil kullanirsaniz kullanin, iyi bir sogutma sart. Biraz bütce ayirip, iyi bir sogutma sistemi almak sizleri rahatlatacaktir. En azindan, dandik bir fan ile islemcinizi yakmak yerine icinizin rahat olmasi daha önemli geliyor bana.
Overclock islemine Giris
Dikkat ederseniz, yazinin baslarindan beri overclock isleminin adim adim yapilmasi gerektiginden bahsededurduk. Peki adim adim derken neyi kastediyoruzü örnek vererek konuyu noktayalim. Mesela, 66 MHz hizinda calisan bir islemciyi overclock ederken, ilk basta islemci veriyolu hizini 75 MHz'e cikartin. Baktiniz PC stabil, bir üst sinira gecin. Bir üst sinir 83 MHz olsun. Eger anakartiniz ara hiz secenegi cok fazla ise, 80 MHz'i felan deneyebilirsiniz. Stabilite bozulana kadar denemelere devam edin. Bilgisayar sacmalamaya basladiginda ise, voltaj arttirimina ihtiyac duyacaksiniz.Yukarida anlattigimiz gibi bu islemleri deneyerek, en azdan baslayarak adim adim yapmaniz gerekiyor. islemleri yaparken, yukarida bahsettigimiz PCI, AGP ve Bellek hizlarina dikkat ediyorsunuz. Stabiliteyi bozmamak icin. Evet, yazimizin sonuna geldik. Bir cogumuz, overclock islemini neden tam olarak anlatmadigimiz yadirgayabilir. Yazinin basinda belirttigimiz gibi, bu yazimizdaki amac, "hangi islemci daha iyi overclock olurü" sorusuna cevap aramak yerine, overclock isleminin altinda yatan mantigi anlatmask oldugunu belirtmistik...
Alintidir...

[velociraptor]

Voltaj ve Frekansın Overclock İslemindeki Rolü

Sisteminin performansından memnun olmayanlarımızın overclock islemine kalkıstıgı pek sıktır Ancak bugün overclock öyle bir hal aldı ki, artık sistemimizi "biberlemek" için, ille de bir memnuniyetsizlik söz konusu olmuyor, bu islemi bir hobi haline getirenlerin, hatta örnegin 3D Mark rekorları kırmak için bile gazı kökleyenlerin sayısı hiç de az degil Dahası bu durum piyasada bu kitleye ayak uyduran firmalar bile yarattı, öyle ki eskiden alırken pek de üzerinde durmadıgımız kasa -tabii aslında kasa her zaman önemli bir bilesendi-, ya da anakart kutusunun içinden çıkan DMA kablosu gibi aksesuarların daha fazla hız ve daha soguk bir sistem için optimize edilmis olanlarını da sözkonusu firmalar piyasaya sürer oldular, ve bu tür ürünleri görmek ya da incelemelerini okumak agzımızı eskisi kadar açık bırakmıyor Artık 450 $'lık su sogutmalı kasalarla ilgili deneyimleri okurken "param olsa da alsam" diye içimizden geçirmeden edemiyoruz İnternet üzerinden çesitli dökümanlara ulasıp, çesitli bilesenlerin daha soguk çalısmaları ya da kasa içerisindeki sıcak hava sirkülasyonunu en düsük seviyede etkilemeleri için kollarımızı sıvayıp kasa içerisinde çesitli operasyonlara girismek bile dogal oldu


Bilindigi gibi, overclock isleminin belli baslı esasları vardır Örnegin bir islemciyi overclock ederken, eger islemcimizin çarpanı kilitliyse, yapılacak tek sey vardır: FSB artırımına gitmek Önce ya BIOS'dan ya da anakart üzerindeki jumper/switch'ler yardımıyla FSB artırımı yaparız, kilitlenmelerle karsılasınca, sistem RAM'lerine ve/veya CPU'ya giden voltajı artırırız ki, bu voltaj artırımları FSB üst limitini daha da yukarı tasımamıza yarar Aslına bakarsanız, bütün bu islemleri "ezbere" yaparız Ne için yaptıgımızı pek de bilmeyiz, sadece overclock hakkındaki genel geçer kurallardan haberimiz vardır, ya da böyle bir islemi bir ihtimal önceki deneyimlerimizle açıklayabiliriz Peki frekans artırımı ve bunun için ihtiyaç duydugumuz voltaj artırımı neyi saglar da, islemcimizden daha yüksek performans alırız?

Frekans artırımı neyi getiriyor?

Frekans artırımını niçin yaptıgımızın bilindigini düsünüyorum, ancak bilmeyenlerimiz için tekrar bu konuya deginmekte fayda var

Bazı dergilerde ya da web sitelerinde, islemciler için bir saat vurusu ya da tek dönüm gibi tabirler kullanıldıgına rastlamıssınızdır Aslında bu ifadelerden kasıt periyottur Periyot T ile gösterilir, birimi ise saniyedir



Farklı marka islemciler, periyot basına farklı miktarda islem yaparlar Hatırlarsanız AMD, Athlon XP'lerle birlikte Quantispeed Architecture diye bir teknoloji ortaya atmıstı AMD, islem performansını, bu teknolojiye göre söyle tanımlıyordu:

Uygulama hızı = Saat frekansı * Periyot basına gerçeklestirilen islem miktarı

Athlon XP islemcileri, Pentium 4 islemcilere göre periyot basına daha fazla islem yaparlar Yukarıdaki denklemi dikkate alırsak, iste bu yüzden örnegin bir Athlon XP 1900+ islemcisi, 16 GHz saat hızına ragmen, teoride ve genelde 19 GHz'lik bir P4'den daha iyi performans veriyor

Peki frekansı artırınca ne oluyor? f (Frekans) = 1/T formülünden yola çıkarak, frekans arttıgında periyodun kısaldıgını söyleyebiliriz Bu durumu sekilde daha net görmek mümkün



su halde, periyot basına gerçeklestirilen islem miktarının sabit kaldıgını düsünürsek, frekans artınca, uygulama hızı artıyor, yani genis bir zaman dilimi içinde (bu zaman dilimini resimlerin eni olarak farzedebilirsiniz) daha fazla islem yapılmıs oluyor İste overclock ile ulasmak istedigimiz sonuç bu: Daha yüksek performans

Daha ayrıntılı olarak asagıda deginecegimiz bir noktayı da burada gözden kaçırmamanızı istiyorum Frekansı artırdıgımızda grafigin genligi (yani voltaj ekseninde maximum noktası ile minimum noktası arasındaki mesafesi) azaldı

Peki voltajı niçin artırıyoruz?

Üstünkörü bir düsünme sürecinin ardından çogunuzdan su sekilde bir cevap gelmesi olası: Overclock islemi sonucunda islemcinin ihtiyaç duydugu güç artıyor, voltaj artırımı da bu gücü saglıyor Güç (P: Power) aslında gerçekten de voltaj ile dogru orantılı: P= I*V ( I burada elektrik akımını temsil ediyor ) Ancak ne yazık ki dogru cevap bu degil, voltaj artırımına gidilmesinin altındaki neden biraz daha farklı Bunun cevabını vermeden önce dijital, yani ikilik sayı sistemine deginmekte fayda var

Çogunuzun bildigi gibi bilgisayarlar, dolayısıyla islemciler 2'lik sayı sisteminin iki elemanı olan 0 ve 1 ile islem görüyorlar Hatta 0'ın kapalı, 1'in ise açık demek oldugunu da duymussunuzdur Peki örnegin bir islemci 0 ve 1'lerden nasıl haberdar oluyor?

Tabii ki voltaj degisimi sayesinde 0, yani mantıksal düsük (logic low) ve 1 yani mantıksal yüksek (logic high) islemciye voltaj degisimi aracılıgıyla bildiriliyor 0 ve 1 için iki adet voltaj degeri var 1 için islemcinin Vcore degeri, 0 için ise 0 Volt kullanılıyor Örnegin s478 P4 Willamette'lerin Vcore degeri 175 V Vcore'un bir diger adı da Vcc Mantıksal düsük, yani 0 degerini bildiren 0 V ise Vss olarak adlandırılıyor Bu voltaj degerleri islemcide teoride bir kare dalga yaratıyor



Teorik kare dalga

Ancak pratikte isler böyle yürümüyor Bir kez mantıksal yüksek deger için tam 175 V gitmesi o kadar da kolay degil Hatta hardware monitoring özellikli anakartlarda Vcore degerine baktıgınızda, voltajın zaman zaman oynadıgını görürsünüz Burada transistörlerin elektriksel özellikleri devreye giriyor Bu elektriksel özellikler sayesinde voltaj konusunda bazı töleranslar doguyor Örnegin 1675 V'un da mantıksal yüksek deger olarak algılanması gibi Bu tölerans degerleri örnegin 175 V'luk bir Vcore degeri olan bir islemci için 1650 V-1850V seklinde gerçeklesiyor Tölerans degerleri maddeye baglı olarak Vcc 'nin %1 - %10'u arasında degisiyor Bu tölerans aralıgını artırmak ise mümkün degil, çünkü yukarıda söyledigimiz gibi tamamen maddenin elektriksel özelliklerinin sonucu Tek yapılabilecek sey ise en uygun maddeyi bulup kullanmak Buradan baska bir sonuca daha ulasmak mümkün Örnegin sözkonusu islemciye 1649 V giderse bu, mantıksal düsük deger, yani 0 olarak algılanacak, bu da çesitli hatalara sebep olacak

Mantıksal yüksek deger için tam 175 V gitmesinin o kadar kolay olmadıgından, ve transistörlerin voltaj töleransından bahsettik Bu durumda pratikte voltaj grafiginin daha farklı olması gerekiyor.



Pratik kare dalga

Grafigin alındıgı devreye kare dalga gönderilmesine ragmen, yukarıda gördügünüz gibi grafik, kare dalgaya pek benzemiyor Bunun nedeni en düsük voltajdan en yüksek voltaja, ve aynı sekilde en yüksek voltajdan en düsük voltaja geçilirken zamana ihtiyaç duyulması x ekseni de zamanı temsil ettigi için en düsük ve en yüksek degerler arasındaki geçislerde egim ortaya çıkıyor Uç degerlere yaklasırken de egimlerin mutlak degerlerinde azalma sözkonusu

Yukarıdaki grafigin frekansını artırdıgımızı düsünelim Demin bir noktaya dikkat çekmistim: Frekansı artırdıgımızda grafigin genligi (yani voltaj ekseninde maximum noktası ile minimum noktası arasındaki mesafesi) azalmıstı Pratik kare dalga grafigindeki egrinin frekansını artırınca da yine egrinin genligi azalacak



Üstteki grafik aslında yine bir kare dalga grafigi Ancak frekansı artırınca, kullandıgım programdaki osiloskobun hassasiyetinin azlıgından dolayı yukarıdaki sekli aldı, halbuki üstel fonksiyon görünümüne dönmesi gerekiyordu Gördügünüz gibi frekansı artırdıktan sonra egrinin genligi o denli azaldı ki, en yüksek voltaj degeri, Vcc'nin tölerans aralıgının dısında kaldı Tölerans sınırı kesik çizgilerle gösteriliyor Bu su demek oluyor: Mantıksal yüksek deger (1) olarak algılanması gereken bütün degerler mantıksal düsük deger (0) olarak algılandı Yani fatal bir hata olustu Bu da beraberinde sistemin kilitlenmesini getiriyor

Peki niçin frekansı artırdıgımızda voltajın genligi azalıyor, yani voltaj alması gerekenden daha düsük degerler alıyor? Mekanik fizigiyle elektrik fizigi çogu noktada örtüsürler Dolayısıyla bu durumu mekanikten bir örnek vererek açıklayabiliriz Belirtmekte fayda var, voltajın es anlamlıları gerilim veya potansiyel farkı

Salıncakta sallanan bir çocuk düsünün Çocuk salıncakla hızlandıkça, yani yerden yükseldikçe dolayısıyla da yerle olan potansiyel farkı arttıkça daha az salınım yapar, baska bir deyisle 0 (durma) noktasından belli bir zaman aralıgında daha az geçer Yani yüksek potansiyel farkı düsük salınıma (frekans) neden olur Ancak çocuk yavasladıkça, dolayısıyla gerilimi azaldıkça, çocuk daha küçük ve daha sık salınımlar yapar, baska bir deyisle 0 (durma) noktasından belli bir zaman aralıgında daha çok geçer Bu durum fiziksel bir gerçekliktir Bu fiziksel gerçeklik, islemcide salınım yani frekans artırıldıgı zaman daha düsük voltaj degerlerine ulasmak seklinde kendini gösterir

Sorunumuzun çözümü artık netlesti Eger BIOS'tan ya da jumper/switch'ler aracılıgıyla CPU'nun Vcore degerini yükseltirsek, bahsettigimiz fatal hatayı gidermis olacagız



Grafikte, yaptıgımız voltaj artırımını Vcc+ olarak görüyorsunuz İslemcimize giden voltajı artırmıs olduk, ancak islemcimizdeki kapılar (gate) maddesel ve mimari özelliklerinden dolayı hala 175 volt ve civarını mantıksal yüksek deger olarak algılıyorlar Voltajı artırmamız, dalganın genliginin islemci tarafından tekrar algılanabilir düzeye çıkmasını sagladı, ve böylece frekans artırımı için gereken yüksek voltaj, fatal hataları, yani 1 olarak okunması gereken degerlerin 0 olarak okunmasını engellemis oldu

ALINTIDIR

[N2O]

Çok tesekkürler bayagı yardımcı oldun hocam.

[Sawyer]

overclockta yanık arızalarda garanti karsılamıyor üstelik malzemelerinizin ömrünü kısaltıyorsunuz we asırı ısı ortaya çıkıyor bilgilerinize kolay gelsin...