EMI filtreleri, elektrik şebekelerindeki ani dalgalanmaları (pik - peak) ve/veya bir besleme kaynağında fazla cızırtı (ripple) varsa bunları bastırarak cihazları korumak için kullanılmaktadır. Yapı bir giriş kondansatörü, aynı ferrit nüveye sarılı iki tel sargı (bir tür trafo) ve bir çıkış kondansatöründen oluşur. Size uzun uzun yapıdan ve nasıl çalıştığından bahsetmeyeceğim. Bu yapı, bir-iki ekstra parça kullanılarak tamamlanır ve iyileştirilir. Böylece ortaya ideal topoloji çıkar ve bu devre, cihazı korumak için kullanılır.
Bir elektrik düğmesine bastığınızda, ses sisteminizde çıt diye bir ses duyduğunuz oldu mu? Ya da dizüstü adaptörünüzü fişe takarken sık sık "çot!" diye bir gürültü işitiyor musunuz? Bazı cihazlar devreye girerken ve çıkarken, yakınlarda çalışan bir müzik setinden hafif çıt sesi çıkartıyor mu?
İşte tüm bu örnekler, şebekede istenmeyen bir dalgalanmayı oluşturan işaretlerdir. Bu hafif, çatlak dalgalanma, saniyenin belki onda birinde gerçekleşip sona erer. Birçok ev ve işyeri aleti, bu piklerden etkilenmeyebilir. Ancak çok hassas cihazlar riske girer.
İşte akım koruma prizlerinin önemi burada ortaya çıkıyor. Olması gereken yapı, EMI filtresi barındıran yapıdır. Ancak çoğu ürünün içinde bir kondansatör ile bir varistörden başka birşey yoktur. Oysa her akım korumalı prizin içinde EMI filtresi yapısı bulunmalıdır.
Bilgisayarlarda da güç hatası nedeniyle bazı arızalar oluşabilmektedir. En büyük risk, HDD'lerdedir. Güç hataları HDD'lerin sapıtmasına neden olabilir. Bazen PC güç kaynakları, zamanla eskiyerek çıkıştan cızırtılı, kötü bir elektrik veriyor. Bunu anlayabilmek için bir osiloskopa sahip olmanız ve ölçüm yapmayı bilmeniz gerekiyor. Olması gereken elektrik akımı, osiloskopun ekranında düz, ya da düze çok yakın tırtırsız bir eğri vermelidir. Eskimiş, çıkış kondansatörleri şişmiş, kurumuş bir güç kaynağı ile beslenen HDD'ler her daim tehlikededir.
Arada bilgisayarda elektronik uygulamaları çiziyorum. Geçenlerde canım sıkıldı, bu konu aklıma geldi. HDD'ler için özelleştirilmiş böyle bir ürün olduğunu sanmıyorum, ben de kendim çizimini yaptım.
Devremiz çok basit. Güç sol taraftan, INPUT yazan yerden giriyor. önce 470uF-16V kondansatörle karşılaşıyor. Ardından asıl filtre yapımıza geliyor. Burada iki adet 100nF ve arada bobinlerin oluşturduğu yapıya EMI filtresi diyoruz. Parazit bastırmayı pek sever kendileri... Çıkışta da bir 470uF kondansatörümüz daha var. Artık bu son filtre.
Aynı yapı hem 12V hattında hem de 5V hattında bulunuyor. COM. diye kısaltılmış hat, eksi hattıdır. Bu hat, asla birleştirilmez; sadece güç kaynağının içinde birleşmiş olmalıdır. Zira parazitik engelleme ve güç dengelemede bu tekniğin önemi büyüktür. Bu tekniğe GROUNDING tekniği diyoruz. Yapısı itibariyle Star Grounding denir. Neyse konumuz bu değil. Güç kaynağından çıkan ayrı ayrı her siyah kablo eksidir. İçerde tek bir yerde bolca lehim ile birleştirilmişlerdir. Uçları ise parçalara ayrı ayrı dağılmıştır. Nasıl olsa birbirine yakın, nasıl olsa ikisi de siyah diye birleştirilmemelidir, arkadaşlar hikaye biraz uzun, kısa kesiyorum.
Cihazımızın iki işlevi bulunmaktadır:
-Az evvel de bahsettiğim gibi güç kaynağından kaynaklanan bir cızırtı, bir çıtırtı olursa bu devre bu dalgalanmaları süzüyor, HDD'ye temiz, sağlıklı bir voltaj gelmesini sağlıyor. Güç kaynağı kötü voltaj bile verse bu devre düzeltiyor yani.
-İkincisi ise, başınıza hiç geliyor mu bilmiyorum, bazen elektrikler kesilir gibi oluyor. Ama kesilmiyor. Lambalar bir saniyeden daha kısa süre için gidip geliyor.
DA-DAAAAAANT!!
İşte bu çok tehlikeli. HDD'niz için yani. Tüm verilerinizi uçurabilecek birşeydir bu şebeke hatası. Devremizdeki 470uF'lik kondansatörler sadece filtreleme yapmıyor. Elektriği kısmi olarak depılayıp, işte bu anlarda ani düşüş-yükselişi biraz olsun yumuşatıyor. Esasen 470uF düşük. Onun yerine daha büyük tercih edilmesi gerekiyor ancak, belli bir boyuttan daha büyük kapasitörler, boş iken kısadevre gibi davranacağı için, PSU'nuzu ilk açılış anında fazla zorlayarak aniden kısadevre moduna girmesine neden olabilir. Dolayısıyla 1000uF değerinden yukarı çıkmasak iyi olur diyorum.
Devrenin PCB'ye basımı için bilgisayarda çizim yaptım:
Devre kartının en solunda Molex konnektör var. Sağ taraf (çıkış) ise kablo ile çıkılacak, yani on-board konnektör yok. PSU'dan gelen kabloyu bu karta takıyorsunuz, diğer tarafından ucu molexli kablo çıkıyor, onu da HDD'ye takıyorsunuz bitti gitti.
Baskı pdflerini paylaşmıcam, pek ilgilenmeyeceğinizi tahmin ettiğimden yüklemeyle uğraşmak istemiyorum ama isteyen olursa 7z'ler, yükleyip paylaşırım.
Esasen böyle basit, dandirikasyon devreleri ticari olarak değerlendirmek lazım. Kocaaaa çin, yararlı yararsız demeden her türlü elektronik kiti üretip bütün dünyaya pazarlıyor. Bizim neyimiz eksik hıaaa... Üstelik son derece de yararlı bir cihaz. Yani ben bu cihazı kullanmak isterdim bilemiyorum...
Bir hata, bir yanlış görürseniz mutlaka söyleyin. Geliştirme önerisi de olur.
İyi çalışmalar...
