-----------------------------------------------------------------------------
"Özgür yazılım'' özgürlükleri korumaya yönelik bir akimin adidir. Ingilizce'deki "free'' sözcüğünün çift anlamlı olmasından dolayı bazı yanlış anlamalar olmaktadır. Özgür yazılım ücretsiz (bedava) olmak zorunda değildir. "Free software'' denince "free beer'' (bedava bira) değil "free speech'' (ifade özgürlüğü) aklınıza gelmelidir.
Özgür Yazılım, ücretiz yazılım değildir. Özgür bir program da pekâlâ, ticari uygulama, geliştirme ve dağıtım için kullanılabilir. Günümüzde Özgür Yazılım'ın ticari uygulamalarda kullanımı sıra dışı bir durum da değildir.
Özgür yazılımın temelinde kullanıcının bir yazılımı çalıştırma, kopyalama, dağıtma, inceleme, değiştirme ve geliştirme özgürlükleri yatar. Daha kesin ve acık bir ifadeyle, kullanıcılara su haklar tanınmıştır. Özgür yazılım'da özgürlük tüketimde değil, üretimdedir. Bu özgürlüğü Özgür Yazılım Hareketi'nin dört ilkesiyle özetleyebiliriz:
• Her türlü amaç için programı çalıştırma özgürlüğü (özgürlük 0).
• Programın nasıl çalıştığını inceleme ve kendi gereksinimleri doğrultusunda değiştirme özgürlüğü (özgürlük 1). Program kaynak koduna erişim bunun için bir ön şarttır.
• Yeniden dağıtma ve toplumla paylaşma özgürlüğü (özgürlük 2).
• Programı geliştirme ve gelişmiş haliyle topluma dağıtma özgürlüğü (özgürlük 3). Böylece yazılım bütün toplum yararına geliştirilmiş olur. Program kaynak koduna erişim bunun için de bir ön şarttır.
Bir program, bütün kullanıcıları bu hakların tümüne sahip oldukları zaman özgür bir yazılım olur. Yani, kopyalama, değiştirme, aynen ya da değiştirerek parayla satma, herkese ve her yerde dağıtma, ve bedava verme özgürlüklerine sahip olmalısınız. Bu özgürlüklere sahip olmak, kimseden izin almamayı ve izin için hiçbir bedel ödememeyi de içerir.
Ayrıca, programda her türlü değişikliği yapmaya ve bu haliyle işinizde veya eğlence için kullanmaya da hakkiniz vardır. Hatta bu değişikliklerin varlığını kimseye bildirmek zorunda da değilsiniz. Değişiklikleri yayınlamanız veya dağıtmanız halinde de hiç kimseye hiçbir şey bildirmeniz gerekli değildir.
Geliştirme ve dağıtma özgürlüklerinin anlamlı olması için, programın kaynak koduna erişebilmeniz gerekir. Bu nedenle, kaynak kodunun acık ve kolay erişilebilir olması özgür yazılım için gerekli bir şarttır.
GNU yazılımlarını edinmek için para ödemiş veya ödememiş olabilirsiniz. Yazılımları nasıl edindiğinize bağlı olmaksızın, kopyalama ve değiştirme özgürlüklerine sahipsiniz.
Bu ilkelerin sözde kalmaması için, siz sözleşmenizi bozmadıkça, belirtilen özgürlüklerin sizden geri alınamaması gereklidir. Eğer yazılımı geliştirenler özgürlüklerinizi hiç bir uygun neden öne sürmeden geri alma hakkına sahip olurlarsa, o yazılım özgür bir yazılım değildir.
Ancak, özgür yazılımın dağıtımında bazı kurallar konması da olanaklıdır. Bu kuralların yukarıda belirtilen temel özgürlüklerle çelişmemesi gerekir. Örneğin "copyleft'' kavramı (basitçe söyleyecek olursak) şu kuralı koyar: Programı herhangi bir biçimde dağıtırken, kullanıcıların temel özgürlükleri kısıtlanamaz. Açıkça görüldüğü gibi, bu kural temel özgürlüklerle çelişmemekte, tam tersine onları korumaktadır.
Değiştirilmiş bir programın paketlenmesi konusunda da bazı kurallar konabilir. Ancak bu kurallar, sizin kendi değişikliğinizi ve dağıtımınızı engelleyecek biçimlere bürünemez. Ayrıca "Programı bu şekilde dağıtırsanız, su şekilde dağıtılmasını da sağlamalısınız'' türünde kurallar da uygun olabilir. Ayni temel ilkeler bu durumda da geçerlidir. (Dikkat edilmesi gereken bir nokta da programınızı hiç dağıtmamak konusundaki özgürlüğünüzdür.)
GNU Projesi olarak biz "copyleft'' kurallarını kullanıyoruz. Buradaki amaç herkesin özgürlüklerini yasal çerçevede korumaktır. Bizim deneyimimize göre, programları bu yöntemle korumak en uygun yoldur. Ama programınız copyleft ile korunmayan özgür bir yazılım ise bile, onu kullanmak isteyebiliriz.
Bazen devletlerin koyduğu dışsatım kuralları ve ticaret ambargoları yazılımınızı uluslararası alanda dağıtmanızı engelleyebilir. Ne yazık ki, yazılım geliştirenler bu kural ve yasaları delme özgürlüğüne sahip değildirler. Ancak bir programın kullanılış bicimi ile ilgili yasal düzenlemelere karsı gelmek hakları ve görevleridir. Böylece, söz konusu devletlerin yasama alanı dışında kalan kullanıcıların hakları, olanaklar çerçevesinde, korunmuş olur.
Özgür yazılımdan söz ederken, "bedava'' veya "amatör'' gibi sözcükleri kullanmak kimi zaman yanlış anlamalara yol açmaktadır. Özgür yazılımın temelinde para değil özgürlük yattığını bir kez daha vurgulamak istiyoruz. Ayrıca yazılım "korsanlığı'' gibi bazı kavramların GNU felsefesiyle hiçbir ilgisi yoktur.
Neden Özgür /Açık Kaynak Kodlu Yazılım?
Yazılım Teknolojisinin Öğrenilmesi: 2001 yılında hazırlanan 10 yıllık planda6, yazılım, kalkınmada stratejik sektör olarak yer alıyor. Planda, ulusal yazılım sektörünün yaratılmasına odaklanılıyor. Dolayısıyla yazılım geliştirmeye yönelik temel teknolojilerin öğrenilmesi gerekiyor. Bu hedefin gerçekleştirilmesi için de açık kaynak kod yazılım, üretim araçlarının, yazılım bağlamında düşündüğümüzde kaynak kodunun, toplumsal mülkiyetine olanak sağlamasıyla önem kazanıyor.
Microsoft'un Monopolünün Engellenmesi: Microsoft'un Çin piyasasına girmesinden önce, Çinli Kingsoft firması kelime işlem sektörünün %90'ını elinde bulunduruyordu. Microsoft hızla sektörü kontrolü altına almaya başladığında devlet yaklaşan tehlikeyi gördü.
Eğer hemen bir şey yapılmazsa, ağ dışsallıklarıyla durumun kronikleşeceği apaçık ortadaydı. ÇKP, liberal devletler gibi sorunu mahkemede çözme yoluna gitmedi. Yukarıda da belirtildiği gibi, teknoloji ithali ve teknoloji geliştirme arasında her zaman bir çelişki vardı. Fakat sorun ithal edilen ürünlerin monopolü doğru sürüklenmeye başladığında, ÇKP hiç duraksamadan teknoloji geliştirmeye yönelmekteydi. Microsoft'a karşı da böyle bir strateji izlendi.
Korsan Yazılım: Çin'in Dünya Ticaret Örgütü'ne girmesinin önkoşullarından biri de, yazılım ürünlerine ait lisans ücretlerinin ödenmesiydi. Uluslararası fikri mülkiyet hakları tuzağına düşmeyecek bir yazılım endüstrisinin yaratılması gerekiyordu.
Çin'deki korsan yazılım kullanımının yaygınlığını düşündüğümüzde, Çin’in ÖAKKY üzerine kurulu bir politika geliştirmek dışında pek fazla şansının olmadığı hemen fark edilecektir. Çin'in önüne sunulan, ya uluslararası ticaretten dışlanmaktı ya da hayli yüklü meblağlar tutan lisans paralarının ödenmesiydi. ÖAKKY sayesinde Çin iki öneriyi de geri çevirebildi.
Güvenlik: Çin'in yazılım bağlamında önem verdiği diğer bir konu da güvenlikti. Microsoft yazılımlarında olan gizli delikler, savaş zamanında ABD'nin Çin'in ağ yapısına ulaşmasına fırsat verebilirdi. Bu olasılık düşünüldüğünde Microsoft'un önüne geçilmesi ulusal güvenlik politikaları için de yaşamsal derecede önemliydi. Çinliler’in söylediği gibi, Microsoft'a bağımlılığın, gittikçe dijitalleşen ekonominin anahtarlarını potansiyel bir düşmanın eline vermekten farkı yoktu.
Herkese İyi Günler
TRWE_2012
Düzce_Akçakoca
:oops:
:)