Multi boot, hali hazırda kurulu Windows serisi isletim sisteminizi kaybetmeden, ikinci bir Windows isletim sistemi kurabilmenizi ve çalıstırabilmenizi saglıyor. Bu özellik sadece NT çekirdegine sahip sürümler için geçerlidir: Windows NT 4.0, 2000 ve XP. Elbette bu islemlerin bir takım zorlukları, kuralları ve ipuçları var.
İlk asamada, Microsoft’ un sitesine göz attıgımızda, “en son sürüm en son kurulmalı” ifadesi ile karsılasıyoruz. Yani kurulumda takip edilecek sıra: Win 9x -> Win NT 4.0 -> Win 2000 -> Win XP seklinde olmalıdır. Bunun sebebi “en son çıkan isletim sisteminin bir önce ki sürümleri boot etme yetenegine sahip olması” veya tersi ifadeyle “eski sürümleri yeni olanları boot edemez” seklinde açıklanabilir. Örnegin sistemde kurulu bir Win 9x sürümü ile beraber ikinci bir sistem kurmak istiyorsak, C sürücüsüne Win 9x’ i, ardından Win NT sürümlerinden birini kurmanız gerekiyor. Fakat bu asamada dikkat edilmesi gereken hususlar söz konusu. Bu senaryoda C sürücüsü FAT veya FAT 32 formatlanmalı, ikinci sistemin kurulacagı sürücü ise isletim sisteminin sürümüne uygun fortmatlanması gerekiyor. Bu islemler için öncelikli olarak sabit diskinizi bölümlemelisiniz (partition (bölüm) belirleme: konuyla ilgili bilgileri dergilerden veya internet üzerinden edinebilir veya üçüncü parti programlar kullanabilirsiniz. Örnegin: Partition Magic).
Toparlayacak olursak:
1. Sabit diskimizi birden fazla bölümlere ayırmalıyız. Çünkü aynı bölüm üzerine kurulan isletim sistemleri, “program files” gibi ortak olan alanlar sebebiyle problem çıkartabiliyorlar.
2. Ayırdıgımız bölümleri uygun sekilde formatlamalıyız (biçimlendirme).
3. Kurulum sırasına dikkat edecegiz. İsletim sistemleri kendi boot özelliklerini suya sabuna dokunmadan otomatik olarak düzenleyeceklerdir. Sıra dısı kurulumlar için yazının devamını okuyun. :)
Konuyla ilgili tablolarda ne demek istedigimiz daha kolay anlasılacaktır.
Bir boot konfigürasyonunda 1. sistem Win 9x olacaksa ve ardından Win NT 4.0 kurulacaksa, C veya bölümlemeye göre aktif olan sabit disk bölümü FAT (FAT16) formatında olmalıdır. Diger NT sürümleri için FAT32 seçilebilir. Eger 1. sistem Win NT 4.0 ise ve diger NT sürümleri ile beraber boot edilecekse aktif bölüm FAT veya NTFS olabilir. Win 2000 ve XP kendi aralarında boot edilecekse, aktif bölüm FAT, FAT32 yada NTFS seçeneklerinden birisi olabilir.
NT Boot Loader
Yukarıda bahsettigimiz boot senaryoları NT Boot Loader dedigimiz ufak bir programcık sayesinde gerçeklesiyor. Çalısma biçimini biraz inceleyelim:
Windows multi boot konfigürasyonu yapılmıs bir bilgisayarda, Win 9x ve Win 2000’ i bir arada çalısıyor kabul edelim. Bu durumda C bölümümüzün altında 4 temel dosya ile karsılasacagız: ntldr, ntdetect.com, boot.ini ve bootsect.dos. Sistem ilk açıldıgında, BIOS genel denetiminin ardından, birincil IDE üzerinde bulunan, birincil sabit diskin aktif bölümü üzerinde yer alan, MBR (Master Boot Record- ilk 512 byte) alanına bakar. Burada hangi isletim sisteminin yüklenecegi bilgisi mevcuttur. Bizim senaryomuzda bu alana ntldr dosyasının yüklenmesi gerektigi, Win 2000 kurulumu sırasında yazılmıstır. Ntldr, MBR’ den okunarak RAM’ a aktarılır ve isletilir. Sonuçta boot.ini içerisinde tanımlanmıs isletim sistemlerinin listesi, menü seklinde ekrana yazdırılır. Bizim seçimimize göre ntdetec.com ile NT sistem, bootsect.dos ile Win 9x veya DOS sistem boot edilebilir. Bootsect.dos aslında Win 9x veya DOS kurulumu sırasında MBR’ ye yazılan 512 bytelık bilgiyi içermektedir. Bu dosyayı bir Win 9x sistemden kendimiz olusturabiliriz. Boot.ini’ de aynı sekilde kendimizin olusturabilecegi bir dosyadır. Fakat ntldr ve ntdetect.com XP ve 2000 için ayrı boyutlarda olup, her iki isletim sisteminin kurulum CD’si içerisinde, I386 dizini altında bulunur.
Bir üst paragrafta bahsettigimiz bilgiler bize Microsoft’un kurulum sırasını izlemek yerine biraz cambazlık yaparken yardımcı olacaklar.
* Win 9x’ i mantıksal bölümlere kurmayın.
Windows XP kurulumu üzerine Windows 2000
C aktif bölüm olsun ve NTFS olarak formatlandıktan sonra Win XP kuralım. Ardından D bölümüne Win 2000 kurulumunu gerçeklestirecegiz. Bunun için bilgisayarınızı, Win 2000 CD’ i ile veya Win 2000 baslangıç disketleriyle boot etmeniz gerekir. Baslangıç disketlerini Win 2000 CD’ i içerisinde bootdisk dizini altında bulabilirsiniz. Win 2000 kurulumunu gerçeklestirdikten sonra kendisini boot edebileceksiniz. Fakat XP’ yi boot etmeye kalkıstıgınızda
hata mesajı ile karsılasacaksınız. Tahmin edersiniz ki Win 2000, Win XP’ yi boot edemiyor. Tekrar Win 2000 ile boot edip XP CD’sinden ntldr ve ntdetect.com dosyalarını C altına kopyaladıktan sonra XP’ yi baslatılabilir hale getirebilirsiniz.
Windows 2000/XP üzerine Windows 98
Diskimiz iki bölümlü, C FAT 32 formatlı ve Win 2000/XP kurulu olsun. D yine FAT 32 formatlı ve Windows 98 kurmak istiyor olalım. Bu durumda Win 98 açılıs disketimiz ile Win 98 sistemimizi kurduktan sonra C bölümümüzün MBR kısmına Win 98 kendisini yazmıs olacak ve bilgisayar açıldıgı zaman direk olarak bu sistem boot edilecektir. Bilgisayarımızı Win 2000/XP CD’ sinden veya baslangıç disketlerinden boot edip Repair seçenegi ile boot konfigürasyonunu otomatik olarak düzeltebilirsiniz.
Windows 2000/XP üzerine Win98 (C veya aktif bölüm NTFS formatlı)
İste isin en zor kısmına geldik. simdiden söyleyeyim ben sahsen bu durumu deneyemedim, Win 98’ i ikinci sabit diskime kurup boot etmeye çalıstım fakat Win 98’ in ilk sabit disk üzerinde, ilk 1024 silindir içerisinde kurulu olması gerekmektedir. Microsoft bu konuda çalısma garantisi vermedigi gibi herhangi bir destekte sunmuyor. Benim durumumda olanlar, istedigi isletim sistemini 3. parti bir boot programı ile (BootStar veya BootMagic gibi) baslatabilecekleri gibi BIOS’ları izin veriyorsa, hangi bölümden sistemi boot edeceklerini, biraz zahmetli bir sekilde, ayarlayabilirler
Senaryoya dönecek olursak; C bölümümüz NTFS formatlı Win 2000/XP kurulu, D bölümümüz FAT 32 ve BIOS’ e göre Drive 0 olarak gördügü ilk sabit diskin ilk 1024 silindiri içerisinde bulunmakta. Yine bilgisayarımızı Win 98 baslangıç disketi ile açtıktan sonra D bölümümüzü (D bölümü diye söyleyip duruyoruz ama bahsettigimiz D, tek sabit disk olan bilgisayarlarda ikinci bölümü ifade ediyor; benim gibi iki sabit diskiniz varsa D, 2. diskin ilk bölümünü ifade eder.) fdisk ile aktif hale getirip kurulumumuza baslıyoruz. Kurulum sonrası D bölümümüzün MBR kısmını bootsect.dos olarak alacagız. Kurulum sonrası eger bir degisiklik yapmadıysanız Win 98’ i açın. Asagıdaki parametreleri notepad ile olusturduktan sonra read.scr adı ve uzantısıyla kayıt edin.
“*” yazan kısma diskinizin numarasını yazacaksınız: 0 = A (floppy), 1=B (ikinci floppy), 2 = C (disk bölümü) seklinde hexadecimal olarak numaralar devam etmektedir. Win 98 NTFS bölümü göremeyeceginden C karsılıgında 2 yazacaksınız.
MS-DOS penceresini açarak “debug < read.scr” komutunu tırnak isaretleri olmadan yazın ve enter tusuna basın. C:\ altında bootsect.dos dosyasının yazılıp yazılmadıgını kontrol edin. Bir hata ile karsılasmadıysanız dosyayı notepad ile açın. İlk satırlarda MSWIN4.1 ifadesini, son satırlarda WINBOOT SYS ifadesini görebiliyor olmanız gerekir.
Bilgisayarımızı tekrar Win 98 baslangıç disketi ile açıp aktif bölümümüzü Win 2000/XP kurulu olan NTFS bölüm olarak atıyoruz. Bilgisayarımızı Win 2000/XP ile açtıktan sonra boot.ini dosyamızı açıp, [operating systems] baslıgı altına su satırı ilave ediyoruz:
C:\bootsect.dos=”Microsoft Windows 98”
Veya
C:\=”Microsoft Windows 98”
Bilgisayarınızı bir daha baslattıgınızda menüde “Microsoft Windows 98” ibaresi ile karsılasmanız ve boot edebiliyor olmanız gerekli.
“” arasına ne yazdıgınızın bir önemi bulunmamakta. ”Win98”, “Microsoft 98SE” gibi istediginiz bir ifadeyi yazabilirisiniz. Hatta bootsect.dos dosyasının adının da bir önemi yok. Örnegin adını boot.w98 seklinde degistirip boot.ini’ de bulunan satırı C:\boot.w98=”Microsoft Windows 98” seklinde degistirebilirisiniz.
Boot.ini dosyasının içerigi ve konfigürasyonları
Bakalım bu boot.ini içerisinde neler bulunuyor ve nasıl degistirebiliriz. Hemen örnegimize göz atalım:
[bootloader] baslıgı altında “timeout” ile karsılasıyoruz. Karsısında yer alan parametre boot menüsünün kaç saniye ekranda kalacagını belirtir.
“default” ifadesi “timeout” ile belirttigimiz süre sonunda bir seçim yapılmadıysa hangi isletim sisteminin varsayılan
olarak yüklenecegini belirtir.
[operating systems] baslıgında boot menüsünde sıralanacak isletim sistemleri yer alır.
Örnegimizde:
Multi(x):IDE kanallarını belirtir. Örnegin 0 primary, 1 secondary. SCSI disk varsa scsi(x) kullanılmalı.
Disk(x):IDE kanalında kaçıncı disk oldugunu belirtir. 0 master, 1 slave.
Partition(x):Disk üzerinde kaçıncı bölüm oldugunu belirtir. 1’ den baslar “/” isaretinden sonra kullanılan parametrelerden, isimize yarayacak olan birkaç tanesinden bahsedelim (Win 2000/XP için geçerlidir).
/sos:Windows açılırken o sırada yüklenen sürücülerin adlarını yazar
/basevideo:Windows’ u VGA modunda açmanızı saglar.
/nodebug:Kernel için debug seçenegini kapatır.
/debug:Kernel için debug aktif olur.
maxmem=X:sistem bellegini MB cinsinden sınırlar
Bu parametreleri boot.ini içerisinde aynı isletim sistemini farklı biçimlerde açmak için kullanabilirsiniz.
Örnekler:
Parametrelerin tamamını, RAID gibi durumlar için özel boot.ini örneklerini ve multi boot konfigürasyonlarını, burada bahsetmedigim bir çok bilgiyi Microsoft’ un sitesinde bulabilirsiniz.
Windows boot loader ile ilgili bir diger önemli nokta ise boot.ini dosyasında 10 isletim sistemini tanımlayabilir ve bunları boot edebilirsiniz. Bu özellik size, bilgisayarınızda 2 veya daha fazla Win XP veya 2000 sistem kurma imkanı tanır. Domain server tanımı yapılacaksa her bir isletim sisteminin domaini farklı olmalıdır.
Linux'un boot.ini'ye Eklenmesi
Bu islemin bootsect.dos ile ilgili islemlerimizden bir farkı bulunmamakta. Bilgisayarımızı Linux altında açıp, komut satırında tırnak isaretleri olmadan “lilo -s /tmp/linux.bin” komutunu yazıyoruz. Olusturdugumuz linux.bin dosyasını aktif bölüm içerisine atıp, boot.ini dosyasına suna benzer bir satır ekliyoruz:
C:\linux.bin="SuSE Linux 7.1"
Bu islemden sonra boot menüsünde Linux’ u görmeniz ve boot edebilmeniz gerekir. OS2, BeOS ve FreeBSD gibi sistemleri eklemek için internet üzerinde kaynaklara ulasabilirsiniz
Genel Boot Tamiri
Genel olarak bu konuda alınabilecek en saglam önlem her bir isletim sistemine ait boot disklerini olusturmaktır. Win 98, ME, XP, 2000 CD’ leri sistemi boot etme yetenegine sahiptirler. Bir sekilde sisteminizi CD ile boot edemiyorsanız bu sistemlerin boot disklerini herhangi bir bilgisayarda olusturabilir veya internetten edinebilirsiniz. Bu bahsettiklerimiz Linux gibi alternatif isletim sistemleri içinde geçerlidir.
Win XP veya 2000 sürümleri ile boot konfigürasyonunuzu tamir etmek oldukça kolaydır. Bilgisayarınızı yukarıda bahsettigimiz sekilde boot disklerinden veya daha hızlı v güvenilir bir yöntem olarak kendi CD’ leri ile boot ettikten sonra Repair seçenegi ile boot konfigürasyonunuzu tamir edebilirsiniz.
Multi boot sistemlerde konfigürasyon otomatik düzenlenmektedir. Win 9x sisteminizin boot tamiri MBR ile alakalıdır. Bilgisayarınızı Win 9x altında olusturacagınız bir baslangıç (boot disk) disketi ile açtıktan sonra komut satırında “fdisk /mbr” komutunu girerek MBR alanını tamir edebilirsiniz.
Saygılarımla
