"Lisanslı Yazılım Kullanımı"

[Laneth]

"Lisanslı Yazılım Kullanımı" Konulu Basbakanlık Genelgesi Hakkında Basın Açıklaması

15 Temmuz 2008 tarihli "Lisanslı Yazılımı Kullanımı"
konulu Basbakanlık genelgesi hakkında Basın Açıklaması

İlki 6 subat 1998 tarihinde dönemin Basbakanı Mesut Yılmaz'ın
imzası ile yayınlanan “Lisanslı Bilgisayar Programı Kullanılması”
konulu (B.02.0.PPG.0.12-320-01979 sayılı) genelge ile kamu kurumlarının
gündemine giren bilgisayarlar üzerinde kullanılan isletim sistemlerinin
ve uygulama yazılımlarının/programlarının lisanslı kullanılması konusu,
15 Temmuz 2008 tarihli ve B.02.0.PPG.0.12-010-06/8468 sayılı genelgede
Basbakan Recep Tayyip Erdogan imzası altında “Lisanslı Yazılım
Kullanılması” konusu ile yeniden gündeme alınmıstır. Geçen bu 10 yıllık
süre zarfında kamu kurum ve kuruluslarında tek bir markaya bagımlı ve
alternatifleri bilinmeyen, arastırılmayan ve kullanılmayan yazılımların
degismedigini üzülerek görmekteyiz. Sadece 2007 yılında kamu
kurumlarının 1 (bir) milyar YTL'nin üstünde lisans ücreti ödedigini de
düsünürsek özgür yazılım lisanslı ürünlerin (isletim sistemi, ofis
paketleri, veritabanı, uygulama yazılımları/programları vs.)
kullanılmamasının ülkemiz ekonomisine getirdigi yük ortadadır. Bunlara
tüm Türkiye çapında faaliyet gösteren yerel yönetimleri, sivil toplum
kuruluslarını, meslek örgütleri ve odalarını, egitim kurumlarını,
üniversiteleri ve ticari firmaları da eklersek karsımızda muazzam büyük
bir fatura durmaktadır. Bilisim teknolojilerinin ilk yıllarında fazla
seçenek olmaması ve/veya isin özelliginin yalnız bir tek firmanın
gelistirdigi ve çesitli lisanslarla tekelinde tuttugu teknolojileri
gerektirmesi gibi durumlar yüzünden zaman zaman sakıncalı olsa da tek
bir markanın isaret edilmesi her ne kadar rekabet kosullarını zorlayıcı
olsa da göz ardı edilmekteydi. Ancak günümüzde kullanılan ve
gelistirilen bilisim teknolojileri, kamu kurum ve kuruluslarının
alabilecegi hizmetler için farklı seçeneklerin de bulundugu bir noktaya
ulasmıstır.

Bilindigi gibi, Microsoft firmasının ürünleri kapalı kaynak
kodları ile lisanslanmıstır ve lisans ücretini ödeyerek yalnız kullanım
hakları belirli bir süre için elde edilmektedir. Öte yandan Linux
tabanlı isletim sistemleri gibi özgür yazılım lisanslarıyla kamuya açık
biçimde dagıtılan ve büyük bir çogunlugu ücretsiz olan ürünler de
mevcuttur. Hatta bu ürünler yurdumuzda da gelistirilmektedir.

TÜBİTAK Ulusal Elektronik ve Kriptoloji Arastırma Enstitüsü
(UEKAE) tarafından gelistirilen ve Pardus dagıtımı olarak adlandırılan
Ulusal İsletim Sistemi Projesinin ürünü, ülkemiz kaynakları ile
gelistirilen bir yazılımdır. Pardus'un en önemli özelligi, açık kaynak
kodlu yazılımlar sayesinde degisiklige ve gelisime izin vermesidir.
Pardus isletim sistemi Türkçe olarak, Türk kullanıcılarının
alıskanlıkları ve gereksinimleri dikkate alınarak üretilmis bir yazılım
olup, nasıl çalıstıgını inceleme, degistirme, çogaltma özgürlügü
kullanıcılarına sunan bir programdır.

Dünyada benzer örneklerini görecegimiz üzere, 2002 yılında
Almanya, federal eyalet ve yerel yönetimlerin tüm kamu hizmetlerinde
Linux tabanlı isletim sistemlerini kullanmaya baslamıs, ardından
İspanya, Fransa ve Finlandiya gibi birçok Avrupa Birligi ülkesi de
Linux tabanlı isletim sistemleri ve özgür yazılım ürünlerini kullanmayı
tercih etmeye baslamıstır. Bunlara ek olarak Çin, Hindistan, Brezilya
gibi hızlı büyüyen ekonomilerde de Linux ve özgür yazılım temelli
ürünler ilk tercih olarak yer almaktadır. Ayrıca IDABC (Interoperable
Delivery of European eGovernment Services) adlı Avrupa Birligi'ne baglı
olarak çalısan ve direktifleri AB üyesi ülkeler tarafından uygulanan
birimin birlikte çalısılabilirlik direktiflerine göre açık standartlara
sahip olmayan yazılımların e-devlet uygulamalarında kullanılması
sakıncalı bulunmustur. DPT'nin 2005 yılının Temmuz ayında hazırlanan ve
Basbakanlık genelgesiyle yayımlanan “Birlikte Çalısılabilirlik
Rehberi”nde de özgür yazılım ürünleri (OpenOffice vb.) sunum standardı
olarak onaylanmıstır.

Açık kaynak kodlu ürünlerin en büyük avantajı, bilinen farklı
teknolojileri aynı an da desteklemesi ve seçeneklerin fazlalıgı olarak
söylenebilir. Bu durum hem son kullanıcıya hem de ürün gelistiricilere
genis bir rekabet ve seçenek yelpazesi sunmaktadır. Sözkonusu genelge
sonrasında kamu kurum ve kuruluslarının, yerel yönetimlerin ve diger
ilgili kurumların kullandıkları yazılımları lisanslamak adına
çıkacakları ihale ve teknik sartnamelerde marka, platform ve teknoloji
bagımlı sirket sayısını "bir tek" ürünü teklif eden farklı firmalar
sekline çevirmemeye özen göstermeleri gerekmektedir. Tüm lisansların
devlet kaynakları ile alınacagından bu durum yeterli rekabeti
saglamayacagından hem ilk yatırım maliyetini yükseltecektir hem de
ileride üretilecek yazılımların ölçekleme ve/veya gelistirilmesi
gerektiginde çok daha büyük maliyetlerle karsı karsıya kalınmasına
neden olacaktır. Kamu İhale Kurumunun ve tüm kamunun uymak zorunda
oldugu yasaların da rekabetin engellenmesi konusundaki hassasiyeti
malumunuzdur.

Görüldügü gibi, “Lisanslı Yazılım Kullanılması” konulu genelge
geregince kamu kurum ve kurulusların çıktıkları ve çıkacakları tüm
ihalelerde lisanslar listesinde marka belirtmek, açık rekabete ve kamu
yararına aykırı bir düzenleme olacaktır. Ve yine üzülerek görmekteyiz
ki bu tutum tekelci bir yapılanmaya uygun bir ortam yaratmaktadır.
Linux Kullanıcıları Dernegi olarak herhangi bir ürünün korunup
kollanmasını degil, marka bagımlı tekellesmenin karsısında esit fırsat
ve rekabete uygun ihale uygulamalarının yapılmasını bekliyoruz. Ayrıca
konu hakkında Rekabet Kurumu ve Kamu İhale Kurumunun uygulamalarını da
gözönüne alarak gerekli islemleri yapmaktan hiç çekinmeyecegimizi tüm
kamuoyumuza bildirmek isteriz.